Kleuters

Menno Voorwinde, 9 juni 2025

‘Twee vechtende kleuters op het schoolplein’, ‘de bullebak in de speeltuin’, ‘peuters die elkaar te lijf gaan in de zandbak’ of soortgelijk taalgebruik zijn tegenwoordig populaire metaforen in de media om conflicten tussen wereldleiders, tech-giganten en ander machtswellustig volk, te karakteriseren.

Al deze metaforen gaan op een cruciaal punt mank.

Op het schoolplein, in de speeltuin of de zandbak zijn altijd controlerende machten in de buurt, die blèrende heethoofden in de gaten houden en kunnen ingrijpen als het uit de hand loopt. Zo wordt onnodig bloedvergieten voorkomen. Die machten ontbreken meestal bij de groep waarvoor die metaforen worden gebruikt. Ik laat hierbij de toeschouwer God buiten beschouwing. Voor zover ik heb kunnen beoordelen heeft Hij nog nooit ingegrepen. Dat komt pas als op aarde het kwaad al is geschied. Hemelse tribunalen zijn nu eenmaal niet aan ons gegund tijdens het aardse bestaan. Mocht je daar je hoop op hebben gevestigd.

De bloeddorstige kleuters hebben de absolute macht en dulden geen tegenmacht. Sommige hebben wij, het Volk, zelf de macht gegeven. Maar daar gaat het niet mis. Het gaat mis wanneer dat Volk niet meer de ellende ziet waar de Kleuters ons onder hebben bedolven. Het is nooit de schuld van de machthebber van hun keuze, maar altijd van die ander. Normaal verafschuw ik nieuwsmedia die aandacht schenken aan de mening van de ‘mensen op straat’, die niets toevoegen. Ik zap meestal weg. Maar deze week even niet. Met een verwrongen gezicht van afschuw zag ik de ene na de andere PVV-kiezer voorbij komen, die zonder uitzondering de val van het kabinet weet aan tegenwerking door anderen. Zij weigerden de schuld bij Wilders en zijn ministers te leggen, die alle touwtjes in handen hadden. Bovendien waren de coalitiepartners het gewoon met hem eens. Daar waren geen extra handtekeningen voor nodig. Zeker niet omdat een flink deel in Wilders’ hernieuwde ’tien punten akkoord’ simpelweg juridisch onhaalbaar was. Wilders wist dit natuurlijk van te voren. Hij zakt in de peiling en de grond onder zijn voeten werd te heet, omdat er geleverd moest worden. Dan doet Wilders wat hij altijd doet: weglopen en anderen de schuld geven.

De handelswijze van Wilders is verre van uniek. Overal in Europa kraken democratieën in hun voegen. Extreemrechts regeert in steeds meer landen en gaan in diezelfde landen ook al om de haverklap onderuit. Omdat zij niet kunnen (of willen) voldoen aan de eisen die zij zichzelf hebben gesteld en het Volk hebben beloofd. Nog nooit in de politieke geschiedenis van Europa volgen regeringen elkaar op in het tempo van de afgelopen, pak ‘m beet, tien tot vijftien jaar. De Denker der Nederlanden, David van Reybrouck, deelde de schokkende cijfers afgelopen zondag in Buitenhof. Als je het nog niet hebt gezien en tijd hebt, kijk het terug. Het is duizelingwekkend.

De regeringen van (voormalige) democratieën die wel stand houden worden uitgehold door de democratisch gekozen leiders. Ik noem maar weer even Hongarije als voorbeeld waar Orbán de democratie steeds verder uitholt en kneedt tot een autocratie. Waar het ook dreigt mis te gaan, is in het machtigste land ter wereld, waar de President bijna absolute macht heeft en die schandalig misbruikt om ook de Verenigde Staten tot een autocratie om te vormen. Trump steunt openlijk partijen als AfD in Duitsland, de PVV in Nederland en elke solide extreemrechtse partij die waar dan ook aan de macht probeert te komen. Buitencategorie in de reeks autocratieën zijn de dictaturen die al decennia hun volk succesvol onderdrukken, politieke tegenstanders uitmoorden en, ofwel ongeremde geografische, dan wel economische expansiedrift hebben. Rusland en China zijn daar voorbeelden van.

Het zijn de kleuters die iedereen zand in de ogen strooien. Die openlijk elkaar bijten en daarbij triomfantelijk naar de angstige toeschouwers kijken. De zachte foei uit de verte bereikt ze niet. Wat voorheen als (redelijk) fatsoenlijke politiek werd gezien, trapt massaal in de val van het populisme. Voorheen respectabele politieke partijen heulen steeds vaker met partijen waar ze verre van zouden moeten blijven. Maar het pluche lonkt en dus wordt het populisme genormaliseerd. ‘Er staan veel punten in hun programma waar we het mee eens zijn,’ zijn het spoor van kaasblokjes die naar de muizenval leiden. Vergeten wordt dat het helemaal niet uitmaakt wat er in een programma van populistische partijen staat. Daar gaat het ze namelijk helemaal niet om. Het gaat om macht. Niks meer en niks minder. Zolang de media verzachtende metaforen voor dit soort (on)mensen blijft gebruiken, zal een groot deel van ‘het Volk’ erachteraan blijven lopen.

De rest staat sidderend van wat we onszelf hebben aangedaan om de speeltuinen, zandbakken en schoolpleinen heen. Toekijkend hoe de kleuters elkaar afmaken en ons giftig zand in de ogen strooien. We doen niets om het te stoppen. Onmachtig in onze verwondering hoe het zover heeft kunnen komen. En we zullen het gewoon weer doen. En weer. En weer. En weer. En weer.

Tot dat de Aarde zelf het niet meer pikt.